بررسی و تحلیل انواع ساختارهای ادهکراتیک در سازمان

در سه دهه اخیر، ساختارهای «ویژه و موقت» که گاهی به ساختارهای ادهکراتیک معروف شده، رواج یافته است. مینتزبرگ، بدنه یک سازمان را در حیطه کنترل و قدرت 5 دسته از افراد سازمان: مدیران عالیه، مدیران واسطه، ستاد عمومی، ستاد تخصصی و پشتیبانی و بالاخره بدنع اصلی عملیات یعنی کارکنان اجرائی می بیند. بر حسب آنکه، جو حاکم بر سازمان، کنترل و قدرت اصلی را درید کدام یک از عناصر پنجگانه فوق قرار دهد، ساختار سازمانی را به پنج گروه ساختار ساده، ساختار بوکراتیک ماشینی، ساختار بورکراتیک حرفه ای، ساختار بخشی و بالاخره ساختار ادهراتیک طبقه بندی می کند. به علت آنکه ساختار ادهکراتیک یک ساختار ارگانیک و منطبق با اغلب نیازهای عصر حاضر و جوامع امروزی مدرن است که به زعم پیتر دراکر «عصر عدم تداوم» و یه قول «وارن بینس» «جوامع موقت» نامیده شده است.ضرورری است که درابهر این پدیده نسبتاً جدید، کنکاش بیشتری به عمل آید. لذا نگارنده بر آن شده است که درباره این مهم، در مقاله حاضر مطالبی را به رشته تحریر درآورد. پیرو نظریه اقتضائی مدیریت، ساختار ادهکراتیک نیز در عین حال که ساختاری مد روز است، برای اغلب مسائل و مشکلات سازمانی، نمی تواند داروی مؤثری باشد ولی این مطلب از اهمیت آن نمی کاهد. بنابراین کلیه سازمان هائی که در جهت ابداع و فعالیت های پیچیده گام برمی دارند، به احتمال قوی به سوی ساختار ادهکراتیک تمایل پیدا می کنند. سازمان هائی که طراحی ساختار آنها مناسب نوع ادهکراتیک است به شرح زیر دسته بندی می شوند: 1- سازمان هایی که مدیران آنها به اجبار تسلط و کنترل خود را در سازمان ملایم نموده اند و عمدتاً آن را به دست افراد متخصص و حرفه ای خود می سپارند، 2- سازمان هایی که مجبورند استفاده از تکنولوژی های غیر یکنواخت در امور سازمانی می شوند و باید همواره جوابگوی استراتژی های در حال تغییر خود باشند و به دنبال آن، با مسأله هماهنگی و ادغام در سازمان، رویارویی همیشگی دارند. 3- سازمان هایی که در محیط پویا و پیچیده محصورند و با کارهای ابتکاری و غیر قابل پیش بینی سر وکار دارند و به همین دلیل به رفتاری جستجو گر و حرفه ای نیازمندند. 4- سازمان هایی که در چرخه حیات سازمانی خود مراحل اولیه تکوین را می پیمایند، مانند سازمان های صنعتی جوان، که نیازمند به ابتکار و انعطاف هستند. 5- سازمان هایی که دارای استراتژی های متعدد، متفاوت و نوآور سازمانی می باشند و همواره با تقبل خطر روبرو هستند. این سازمان ها همه در زمره سازمان هایی هستند که باید دارای ساختاری ادهکراتیک باشند.